Dijital Para üçüncü dünya ülkelerine yeni fırsatlar sunuyor

Gelişmiş ülkeler için dijital para, teknoloji alanında yenilikçi bir vizyonu temsil ederken, üçüncü dünya ülkeleri için daha çok satın alma gücünü koruyan ve elinden alınması zor bir finansal araç olarak görülmektedir. Birçok ülke, dijital para aracılığıyla finansal engelleri ortadan kaldırmayı ve ekonomik gelişim için yeni yollar açmayı ummaktadır.

Üçüncü dünya ülkelerinden bahsedildiğinde, insanlar genellikle yoksulluk, açlık ve şiddet gibi kelimeleri düşünür. Dijital Para ve Bitcoin gibi modern internet ürünleri, sanki üçüncü dünya ülkeleriyle uyuşmuyormuş gibi görünüyor. Ancak, dijital para günümüzde bu ülkelerin finansal zorluklarını çözmek için tamamen yeni bir perspektif sunuyor.

2021 Haziran ayında El Salvador'un Bitcoin'i yasal para birimi olarak kabul eden ilk ülke olmasıyla birlikte, Küba, Orta Afrika Cumhuriyeti gibi birçok üçüncü dünya ülkesi dijital para birimlerinin yasallaşma yoluna girmiştir. Gelin, bu ülkelerin dijital parayı yasal para birimi olarak kabul ettikten sonraki durumunu birlikte gözden geçirelim.

El Salvador: Bitcoin Yasası'nın Öncüsü

El Salvador, yüksek suç oranları ve çete şiddeti ile uzun zamandır tanınan, dünyanın en tehlikeli ülkelerinden biri olarak anılmaktadır. 2021'den önce, Dolar ülkenin tek yasal para birimiydi. Ancak, 2021'de El Salvador Meclisi, Bitcoin yasasını kabul ederek Bitcoin'i yasal para birimi olarak kabul eden dünyanın ilk ülkesi oldu.

Bu hamle birçok tartışmaya yol açtı. Bazıları bu "üstten aşağıya" Bitcoin benimseme yönteminin zenginlik farkını artırabileceğini düşünüyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) hatta El Salvador'dan Bitcoin yasasını iptal etmesini talep etti ve bunun sonucunda finansal yardım sağlamayı reddedebileceğini ima etti.

Yine de, El Salvador'un Bitcoin'i benimsemesinin ardından ilk yılında GSYİH'sı %10.3 oranında büyüdü, bu durum esasen Bitcoin'in ülkenin uluslararası turizm endüstrisinin yeniden canlanmasına katkıda bulunmasıyla mümkün oldu. El Salvador ayrıca, Bitcoin plajı inşası, volkanik jeotermal enerji kullanarak madencilik gibi bir dizi iddialı plan da sundu.

El Salvador'da internetin yaygınlık oranı yalnızca %45 olmasına rağmen, halkın Başkan Nayib Bukele'ye desteği hala çok yüksek. Bu yılın Şubat ayında yapılan bir ankette, El Salvadorluların %94'ünün Bukele'nin başkanlık görevine devam etmesini desteklemeye niyetli olduğu ortaya çıktı.

Bu yıl itibarıyla El Salvador, dijital menkul kıymetleri düzenlemeye başladı ve Bitcoin destekli "Volkan Tahvilleri" ihraç etmeyi planlıyor. Sahip olduğu Bitcoin'lerin maliyet fiyatına göre bir kayıp yaşamasına rağmen, hükümet bunun genel bütçe içinde küçük bir paya sahip olduğuna inanıyor ve Bitcoin'in uzun vadeli potansiyeline güveniyor.

IMF, El Salvador'daki Bitcoin risklerinin "henüz gerçek olmadığını" kabul etmesine rağmen, yine de potansiyel yasal riskler ve mali kırılganlıklar konusunda endişelerini dile getirdi ve hükümete Bitcoin risk maruziyetini artırma planını yeniden gözden geçirmesini önerdi.

Küba: Yaptırımlara Karşı Yeni Araçlar

2021 Haziran'ında, Küba, El Salvador'un ardından Bitcoin'i yasal para birimi olarak kabul eden ikinci ülke oldu. El Salvador'dan farklı olarak, Küba'nın bu hamlesi, ABD'nin uluslararası döviz yaptırımlarına karşı bir yanıt olarak gerçekleşti.

Amerika'nın ekonomik ambargoları nedeniyle, Küba dolar çerçevesinin etrafında dolaşmanın yollarını aramak zorunda kalıyor. Hükümet bürokrasisinin yaygın olması ve yüksek enflasyon ile birlikte, halkın hükümete ve yerel para birimi olan peso'ya olan güveni azalıyor. Bu bağlamda, mobil internetin Küba'da yaygınlaşmasıyla birlikte, Bitcoin birçok Kübalı için daha güvenilir bir seçenek haline geldi.

Eylül 2021'de, Küba Merkez Bankası'nın Bitcoin gibi kripto paraları tanıyan yasa tasarısının yürürlüğe girmesiyle, kripto paralar resmi olarak Küba'da yasal ticari ödeme yöntemi haline geldi. Raporlara göre, şu anda 100,000'den fazla Kübalı, ABD yaptırımlarıyla başa çıkmak için Bitcoin ve diğer kripto paraları kullanıyor.

60 yıldır süren ABD ekonomik ambargosu ile karşı karşıya kalan Küba, ekonomik çıkış yolları arıyor. ABD ambargosu ile karşılaşan Rusya ve Küba'nın, sınır ötesi ödemeler için alternatif çözümler üzerinde çalıştığı bildirilmiştir; kripto para, Küba'ya finansal kısıtlamalardan kaçınma imkanı sunmaktadır.

Orta Afrika Cumhuriyeti: Afrika Dijital Para Öncüsü

Nisan 2022'de, Orta Afrika Cumhuriyeti Ulusal Meclisi, Bitcoin'i yasal para birimi olarak kabul eden bir yasayı oybirliğiyle kabul etti ve Bitcoin'i resmi para birimi olarak benimseyen Afrika'nın ilk ülkesi oldu. Ardından, ülke Sango Coin'i tanıtarak, Afrika'nın ilk ulusal kripto para birimini oluşturan ülke oldu.

Beş milyondan fazla nüfusa sahip küçük bir ülke olan Orta Afrika Cumhuriyeti, uzun süredir siyasi istikrarsızlık ve yoksulluk sorunlarıyla karşı karşıya. Daha önce Fransız kolonisi olduğu için, ülke daima Orta Afrika Frangı'nı yasal para birimi olarak kullanıyordu. Ancak Fransa'nın euroya geçmesiyle birlikte, Orta Afrika Frangı'nın değeri düşmeye başladı ve bu durum hükümeti kripto para birimlerine yönelmeye teşvik etti.

Ancak, Orta Afrika Cumhuriyeti'nin gerçek koşulları, Bitcoin'in benimsenmesi için büyük zorluklar yaratmaktadır. Ülkede internet erişim oranı yalnızca %11, nüfusun sadece yaklaşık %14'ü elektriğe erişebiliyor ve yarısından azı cep telefonuna sahip. Yine de, hükümet kripto parayı ulusal ekonomiye dahil etme konusunda ısrar ediyor ve 2022 Temmuz'unda Bitcoin yan zinciri üzerine inşa edilmiş Sango platformunu tanıttı.

Şu anda, Orta Afrika Cumhuriyeti'nde Bitcoin'in yaygınlaşması birçok zorlukla karşı karşıya; çoğu insan hala ürün satın almak için geleneksel para birimlerini kullanmaya alışkın. Yetersiz internet altyapısı ve düşük akıllı telefon yaygınlığı, şu anda acil olarak çözülmesi gereken sorunlardır.

Venezüella: Petrol Coin Denemesi

2018 Şubat'ında, Venezuela dünyanın ilk devlet tarafından ihraç edilen yasal dijital parasını - Petro'yu - tanıttı. Petro, ülkenin petrol, doğalgaz, altın ve elmas rezervleri ile doğrudan bağlantılıdır, her bir Petro 1 varil petrole eşdeğerdir ve toplam ihraç miktarı 100 milyon adettir.

Venezuela hükümeti petrol coin'i aktif olarak teşvik ediyor, vatandaşların bunu kullanarak mülk satın almalarına izin veriyor, büyük bankalarda petrol coin gişeleri açıyor ve emeklilere petrol coin ile emekli maaşı dağıtıyor. Hükümet ayrıca yurtiçinde hidroelektrik ve vergi ödemelerinde petrol coin kullanmayı planlıyor.

2019 yılında, Venezuela Amerika Birleşik Devletleri ile diplomatik ilişkilerini kestiğinde, sürekli finansal kontrol ve petrol yaptırımları ile karşı karşıya kaldı. Bu durumda, petrol coin, Venezüellalıların Amerikan yaptırımlarından kaçınmak ve fonlarını transfer etmek için önemli bir araç haline geldi.

Pasifik Adası Tonga: Geleceğin Bitcoin Resmi Para Birimi Ülkesi mi?

2022 yılının Ocak ayında, Pasifik Adaları'ndan Tonga'nın eski milletvekili Lord Fusitu'a, Bitcoin'in yasal para birimi olarak kullanılmasına yönelik somut bir plan açıkladı. Bu adımın, 100.000'den fazla Tongalı'nın Bitcoin ağına katılmasını sağlayabileceğini belirtti, oysa ülkenin toplam nüfusu sadece 120.000.

Fusitu'a, Bitcoin'in yasal para olarak benimsenmesinin başlıca nedeninin yurtdışı para transferi maliyetlerini düşürmek olduğunu vurguladı. Tonga'nın ulusal ekonomisinin yaklaşık %40'ı, yurtdışındaki yaklaşık 300.000 işçinin para gönderimlerine bağlıdır. Tonga'nın 2023'ün ikinci çeyreğinde Bitcoin'i yasal para olarak kabul etmesi ve üçüncü çeyrekte Bitcoin madenciliğine başlaması bekleniyor.

Sonuç

Küçük ülkelerin para birimleri genellikle küresel dolar egemenliği altında bir yan ürün haline gelir. Finansal veya para krizi içine düşen ülkeler için dijital para birimi, olası bir çıkış yolu haline gelmiştir. Büyük güçlerin dijital para birimlerini yatırım varlığı olarak görmelerinin aksine, birçok üçüncü dünya ülkesi için dijital para birimi, gerçek anlamda dolaşımda olan bir para birimidir ve dolar egemenliği altında ekonomik ambargolardan kurtulmanın az sayıda yolundan biridir.

Gelecekte daha fazla üçüncü dünya ülkesinin, yüksek enflasyon ile karşılaşan Arjantin, Latin Amerika'nın en küçük ülkesi Paraguay gibi, dijital para fiatlaştırmayı seçmesi mümkün. Dijital para, bu ülkelerin bağımsız ve özerk bir finansal para sistemi arayışına yeni fikirler ve imkanlar sunuyor.